Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedir?

Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedir?

Şizoid kişilik bozukluğunu, çoğu zaman içe kapanıklık ile bağdaştırırız. Şizoid insan, sosyal ilişkilere karşı oldukça uzak, duygularını gösterişi çok kısıtlı, sade ve yineleyen bir yaşam tarzı içinde olan biridir. Yaşam oyununda bir oyuncu değil, gözlemcidir. Devamlı yalnız kalmayı tercih etmek, duygusuz gözükmek, keyif alamamak ve empati kurmakta zorlanmak temel özellikleridir. Toplumla duygusal olarak karışamazlar ve bunu örtbas etmek için zihinsel olarak bağdaşamadıklarına inanıp bunu öne sürebilirler. Görülme sıklığı bazı kaynaklarda %3 - %4 arasında olarak belirtilse de, şizoid kişilikler tedavi yöntemine başvurmadığından bu oranın gerçekçi olmadığı görüşü yaygındır.

Bu bozukluğun sorumlusu özellikle 1-3 yaş arasındaki ebeveyn tutumu ve çevre faktörleridir. Bazı klinik araştırmalar, en büyük etkenin erken çocukluktaki anne ihmali olduğunu gözlemlemiştir. Ebeveynler çocuklarına yeterli miktarda sevgi vermeyip yeterince zaman ayırmadığında, onunla oyunlar oynamadığında, duygusal anlamda çocuğunu doyurmadığında; çocuğun ilişkileri tanımlayışı, kişiliği, hayatı algılayışı olumsuz yönde şekillenir ve şizoid kişilik geliştirmesine sebep olabilir. Ancak bahsettiğimiz kısa süreli bir duygusal ihmal sürecinin oluşturduğu travma değildir. Çoğu zaman aylar hatta belki de yıllar süren bir sevgi açlığı çocuğun kişiliğini bu şekilde biçimlendirebilir. 

Erken çocukluğun yanı sıra şizofreni geçmişi olan ailelerde daha sık görüldüğü gözlenmiştir. Birçok rahatsızlıkta olduğu gibi, genetik yatkınlığın etkisi bulunmaktadır.

Şizoid bireyler genelde insanlarla iletişim kurmayacağı birkaç hobi/iş belirleyip bunların üzerinden yaşamını sürdürmeyi tercih eder. Hobilerini insan ilişkilerinden uzaklaşmak için bir araç olarak kullanabilirler. Hobileri ve yaptığı her türlü etkinlikten pek keyif alamazlar. Çekingen bireylerden farklı olarak bilinç düzeyinde duygusal yakınlıklara pek ihtiyaç duymazlar, ancak derinlerinde hassaslığa ve duygusal bağlara olan ihtiyaçları saklanır.

Şizoid Kişilik Bozukluğunda Ne Gibi Belirtiler Görülür?

  • Yalnızlık onun için hep daha konforlu bir seçenektir, fakat ilerleyen süreçte bu yüzden boşluk hissi yaşar.
  • Etrafında olup bitenlerden, yaşanan tüm olaylardan hiç etkilenmiyormuş gibi gözükür.
  • Duygu belirtileri çok az olsa da, yalnız kaldıklarında onlar da buhranlar yaşar ve ciddi şekilde acı çeker.
  • Empati konusunda zayıftır, bu yüzden bazen karşılarındaki kişiyi büyük sıkıntıya sokar.
  • Cinsel bir eksiklikleri yoktur fakat birileri ile ilişki içinde bulunmaktan kaçındıklarından dolayı cinselliğe uzak olabilir. Evlilik gibi sorumluluk isteyen ilişkilerden kaçınır.
  • Hayatlarını planlamaya, amaçları ve hedefleri üzerinden gitmeye eğilimli değildir.
  • Çoğu etkinlikten haz alamaz, hiçbir etkinliği sevmez ya da yalnızca az sayıda etkinlikten hoşlanır.
  • İnsanlara ve olaylara kayıtsız kalır, çoğu zaman pasif durumdadır.
  • Yakın ilişkiler kurmak için, hem sosyal yetenekleri hem de istekleri yetersizdir. Ancak sık sık hayal kurarlar ve derinlerinde sosyal ihtiyacı hissederler.(bkz. Şizoid Fantezi)

Belirtiler DSM-V(American Psychiatric Association, 2013) ve bilmsel makaleler derlemesiyle elde edilen bilgiler olup, şizoid kişilik bozukluğunda görülebilen özelliklerdir. Tanı amacı taşımaz.

Şizoid Kişilik Bozukluğunda Tedavi

Şizoid bireyler, ilişkilere karşı uzaktır, bu yüzden araştırmalar tedavide onunla birlikte olmanın, ona kendisini yanında hissettirmenin terapist için en iyi başlangıç olduğunu gösteriyor.

Candace Orcutt ve Ralph Klein, ayrı ayrı makalelerde bu durumu şuna benzer şekilde açıklıyor;
Yanında hissettirmeyi sağlamak için terapist, hastanın ilgi alanlarına samimi bir ilgi göstermekle başlar. Şizoid birey için ortak bir güven alanı içerisindeki sohbetleri kilit noktadır. Bu ilgi alanı, şizoid birey için çoğu zaman tek başına yapabildiği 1-2 etkinlikten fazlası değildir. Kitap okumak, bilgisayar oyunları ya da felsefe gibi ilgisi olan bir konu bulunup, sohbet alanı oluşturulmalıdır.
Hasta başlangıçta koruyucu kalkanını takınabilir, fakat zamanla bu koruyucu kalkan bir sosyal ilişkiye dönüşecektir.

 Şizoid bireyler, genelde uzun süreli tedaviler sonucunda verim alırlar. Düzenli bir psikoterapi, doğru tekniklerle yüksek fayda sağlar. Ayrıca grup terapileri de şizoid bireyler için zaman zaman uygulanabilir bir yöntemdir.

Şema Terapi ve Dinamik Psikoterapi yöntemleri de uygulanmaktadır. Ek olarak bu rahatsızlıkta ayırıcı tanı önemlidir. Paranoid kişilik bozukluğu, otizm / asperger sendromu, şizotipal kişilik bozukluğu gibi bozukluklarla karıştırılmamalıdır.

Yorum Gönder

0 Yorumlar